Over ‘hollandsk’ en ‘nederlandsk’ in het Deens
Ernie Ramaker
Dit voorjaar zijn de langverwachte woordenboeken Deens-Nederlands Woordenboek en Nederlands-Deens Woordenboek eindelijk uitgekomen. Dit is natuurlijk een blijde gebeurtenis, maar het is niet al vreugde wat de klok slaat. Er is, vooral door Vlamingen, bezwaar gemaakt tegen de titelkeuze van de Deense uitgever Gyldendal, Dansk-Hollandsk Ordbog en Hollandsk-Dansk Ordbog. Volgens de critici had in de Deense titel de benaming nederlandsk (namen van talen worden in het Deens met een kleine letter gespeld) gebruikt moeten worden in plaats van hollandsk, omdat dit meer correct zou zijn.
Zoals bekend wordt er in een deel van België, dat meestal Vlaanderen genoemd wordt, Nederlands gesproken. De Vlamingen zelf noemen hun taal Nederlands of, vaak in minder formele context, Vlaams. Een Vlaming zal nooit zeggen dat hij Hollands spreekt, omdat hij dat begrip uitsluitend associeert met Nederland. In een persbericht van de Vlaamse christen-democratische partij CD&V wordt de Deense titel van de woordenboeken gehekeld. Later zijn nog er meer publicaties over dit onderwerp verschenen. De strekking is: onze taal heet Nederlands, niet Hollands, en daarom is het gebruik van hollandsk in de Deense titel onjuist. Dat moet nederlandsk zijn.
Omdat ik de associaties die de benaming Hollands in het Nederlands taalgebied teweegbrengt ken, begrijp ik de Vlaamse protesten wel. Als de Nederlandse titel van de woordenboeken Deens-Hollands en Hollands-Deens was geweest, zou ik het er ook helemaal mee eens zijn. Dat is echter niet het geval. In het Nederlands taalgebied worden de woordenboeken verkocht onder de namen Deens-Nederlands en Nederlands-Deens. Een andere naamgeving was ook nauwelijks denkbaar geweest. De denkfout die CD&V en anderen maken, is het vertalen van het Deense woord hollandsk met het Nederlandse woord Hollands. Dat is geen goede vertaling. De juiste vertaling in het Nederlands van hollandsk is Nederlands.
Het is natuurlijk duidelijk dat het Deense woord hollandsk en het Nederlandse woord Hollands dezelfde oorsprong hebben. Dat hoeft echter niet te betekenen dat ze ook dezelfde betekenis hebben. Het Nederlandse woord Duits en het Engelse woord Dutch zijn ook verwant, maar er zijn maar weinig Nederlandstaligen die zich druk maken over het Engelse gebruik van Dutch omdat het Duits zou betekenen. Het Finse woord voor Duitsland is Saksa, dat oorspronkelijk naar een deel van Duitsland (Saksen) verwijst, zoals Holland een deel van Nederland is. Ik heb echter nog geen boze brieven in Duitse kranten gezien over deze ‘onjuiste’ Finse benaming. Zo is het ook met hollandsk: de gebruikers van het Deens mogen zelf uitmaken hoe ze Nederland en het Nederlands aanduiden. Daar hebben ze ons echt niet bij nodig.
Het ligt in dit geval nog wel iets ingewikkelder. De onbekendheid van de Denen met de Benelux en de daar gesproken talen doet weinig onder voor onze onbekendheid met Scandinavië. De meeste Denen denken dat flamsk, Vlaams, een eigen taal is. Als een Nederlander zonder moeite flamsk blijkt te verstaan, zijn ze net zo verbaasd als de gemiddelde Nederlandstalige is wanneer deze een Zweed hoort beweren dat hij geen woord Fins verstaat. De veronderstelling dat hollandsk en flamsk twee talen zijn is wél onjuist. Het is één taal, en in het Deens heet die hollandsk. Het woord nederlandsk wordt ook wel gebruikt, maar de gemiddelde Deen heeft er niet echt een idee van welke taal daar nu precies mee bedoeld wordt. Het is natuurlijk, ook verkooptechnisch, niet zo handig om een relatief onbekend woord te gebruiken in de titel van een woordenboek. Bovendien zijn de woordenboeken niet voorschrijvend. De titel hoort dat dan ook niet te zijn.
Holland en hollandsk zijn al eeuwenlang prima Deense woorden. Ik zie geen enkele reden om te proberen dit gebruik te veranderen. Het lijkt me wat overdreven om de Deense taal te normeren volgens gevoeligheden die verwante woorden oproepen in een ander taalgebied. We kunnen beter investeren in wat meer kennis over elkaar.
Dit is een bewerking van een Deenstalig artikel dat in het voorjaarsnummer 2004 van het Nordomblad verschenen is.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 Unported License.